Op naar een circulaire economie, weg van de wegwerpmaatschappij
Ondanks inspanningen van de Rijksoverheid, consumenten en producenten lukt het nog niet om de wegwerpmaatschappij om te zetten naar een circulaire economie. We kopen teveel en gooien teveel weg. Vandaag, op Black Friday, verschijnt het adviesrapport Weg van de wegwerpmaatschappij waarin de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (Rli) laat zien hoe dat komt. En met welke maatregelen de Rijksoverheid het tij kan keren.
Grote verleiding door lage prijs
Volgens het rapport schaffen mensen gemiddeld meer producten aan dan ooit. Als belangrijkste oorzaak noemt de Rli de lage prijs van veel producten. Voor veel mensen is hierdoor de verleiding te groot om een product af te danken en weer iets nieuws aan te schaffen.
Deze wegwerp-trend is vooral in de textielsector te zien bij kleding. Kleren zijn wegwerpproducten geworden. Steeds vaker kopen steeds meer mensen steeds meer kleren die ze binnen een jaar alweer weg doen. Ook in de maakindustrie bij elektronica en meubels gebeurt hetzelfde.
Grote milieudruk, grondstoffenverspilling en slechte arbeidsomstandigheden
De Rli constateert verder: “De wegwerpmaatschappij gaat samen met een grote milieudruk, grondstoffenverspilling en vaak slechte arbeidsomstandigheden in lagelonenlanden. Hoewel de impact per product afneemt als gevolg van toegenomen milieu-efficiëntie, wordt deze winst tenietgedaan door de groeiende consumptie.’
Oftewel: Mensen kopen steeds duurzamer, en dat is goed. Maar mensen kopen ook steeds nog meer, en dat doet alle verduurzaming weer teniet.
Verdienmodel
Waarom blijft de wegwerpmaatschappij in stand? Dat brengt het rapport duidelijk in beeld. In het kort: bedrijven die duurzaam produceren en waarbij de artikelen jaren meegaan, kunnen niet op de prijs concurreren met bedrijven die artikelen maken die veel sneller kapot gaan.
In onze huidige maatschappij is een zo hoog mogelijke omzet van zo goedkoop mogelijke producten het dominante verdienmodel. Mobieltjes bijvoorbeeld krijgen na een beperkt aantal jaren al geen software-update meer. Koop maar een nieuwe. En probeer maar eens een klein onderdeel van een apparaat te vervangen.
Werk aan de winkel dus!
Aanbevelingen om fabrikanten duurzamer te laten produceren
Het adviesrapport van de Rli beschrijft 5 aanbevelingen om fabrikanten duurzamer te laten produceren en om consumenten te stimuleren duurzamer hun aankopen te doen:
- Dwing duurzame productieprocessen af, op weg naar eerlijke productprijzen. Dit kan door op Europees niveau harde eisen te stellen, bijvoorbeeld in de komende Ecodesign-verordeningen.
- Stuur op langere levensduur van producten door inzet op hergebruik en reparatie.
- Stuur op waardebehoud door hergebruik, hoogwaardige recycling en betere UPV’s.
Een UPV is een uitgebreide producenten-verantwoordelijkheid: de maker van een product wordt verantwoordelijk gemaakt voor het verwerken van het restproduct. - Steun burgers bij het maken van duurzame keuzes en bescherm ze tegen manipulatie.
- Neem als overheid het voortouw, voer regie en geef het goede voorbeeld.
In het adviesrapport zijn deze aanbevelingen verder uitgewerkt met concrete maatregelen die de Rijksoverheid kan afdwingen. Binnen het ministerie van IenW wordt al hard gewerkt aan de omslag naar een circulaire economie. Onder meer met het Nationaal Programma Circulaire Economie. Het advies van de Rli sluit hierop aan, maar geeft ook concrete aanbevelingen om de wegwerpeconomie ècht af te bouwen.
Het adviesrapport Weg van de wegwerpmaatschappij is vandaag aan staatssecretaris Vivianne Heijnen (IenW) overhandigd. Kijk voor meer informatie over het adviesrapport op de website van Rli.