Voedselverspillingsreductie bij de Koninklijke Landmacht
Circulaire kansen in (onverwachte) sectoren
Een dagelijkse handeling kan soms veel voldoening geven. Lion van Egmond maakte het mee toen hij de stekker van de Orbisk voedselmonitor in het stopcontact stak. Het apparaat, geplaatst boven een afvalcontainer, brengt letterlijk in beeld hoeveel voedsel er wordt verspild. Door een combinatie van beeldherkenning en AI weet de Orbisk exact hoeveel brood, beleg, bananen en andere etenswaren in de bak verdwijnen. “Belangrijk, want dit is het beginpunt van verandering. Meetbaar weten hoeveel er verspild wordt, geeft je argumenten om maatregelen te nemen én om te onderbouwen hoeveel geld dat bespaart.” Die argumenten vormen geen overbodige luxe. Want Lion voert dit project uit bij de Koninklijke Landmacht, waar de prioriteit momenteel begrijpelijkerwijs niet als eerste bij voedselverspilling ligt.
Operationele catering gaat bij de Koninklijke Landmacht over de voedselvoorziening tijdens oefeningen en missies. Het was dan ook tijdens een grote schietoefening in Duitsland dat Lion zes voedselmonitoren in de kantine liet plaatsen. Hoeveel verspilling werd er geregistreerd? “De eerste analyses wijzen op ruim 30%. Dat stemt ongeveer overeen met wat ik, in het kader van mijn masterscriptie ‘Operations and Supply Chain Management’, eerder zelf handmatig heb geteld.” Die 30% komt onder andere neer op circa 30.000 tarwebollen, 25.000 witte bollen, 700.000 bananen en 400.000 appels. Aan de ene kant pijnlijk om zoveel verspilling gekwantificeerd te zien, maar Lion benadrukt de positieve kant. “Niemand verspilt bewust voedsel. Mensen denken er, zeker in onze operationele omgeving, niet bij na en vergeten het weer. Maar nu brengen we het systematisch in beeld, en daarmee hopelijk ook wat hoger op de agenda.”
De juiste deur
Dat laatste ligt binnen Defensie in het huidige tijdsgewricht niet voor de hand. De prioriteiten liggen elders. Dat begrijpt Lion als geen ander. “Absoluut. Toch vind ik dat ook wij onze maatschappelijke verantwoordelijkheid moeten nemen. Bovendien: juist nu er zoveel extra geld voor extra materieel nodig is, lijkt het extra belangrijk om ook alle indirecte uitgaven zo goed mogelijk te verantwoorden. Niemand binnen Defensie wil dat 30% van zijn budget in de afvalbak verdwijnt.” De grote vraag blijft dan wel hoe Lion, zeker binnen zo’n grote organisatie, veranderingen wil doorvoeren om voedselverspilling tegen te gaan. “Het is een kwestie van de juiste voet tussen de juiste deur zetten. Aanvoelen wat ik wanneer bij wie ter sprake kan brengen.”
Minder sneetjes
Vanuit de Uitvoeringsagenda Duurzaamheid Defensie zet Defensie in op het anticiperen op de effecten van klimaatverandering, minder afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en zoveel mogelijk circulair werken. Op basis hiervan is budget beschikbaar gesteld voor aanschaf van de zes voedselmonitoren. Ook krijgt Lion ondersteuning in de vorm van twee militaire werkstudenten. Welke maatregelen bereidt hij nu voor? “We willen de broodverdeling omlaag brengen. Als een militair nu twaalf sneetjes per persoon krijgt, kunnen dat er misschien ook wel acht zijn. Dat vullen we dan aan met houdbare alternatieven zoals crackers. Die hoef je immers niet weg te gooien als ze overblijven.” Een andere mogelijke maatregel is de verschuiving van centrale aanlevering naar directe aanlevering op locatie door de leverancier. Een ingekorte logistieke keten kan gemakkelijker reageren op actuele voorraden, wat het aantal overbodige bestellingen zou moeten verminderen. Ook kijkt Lion naar circulaire inzet van het resterende voedsel. “Misschien kunnen we er met mobiele vergisters biobrandstof van maken, of de restanten naar de boer brengen.”
Vissers en piraten
Waar haalt Lion de motivatie vandaan om met dit project bezig te zijn, binnen een grote organisatie waar de prioriteiten elders liggen? “Voedselverspilling is goed voor 10% van de mondiale CO2-uitstoot en draagt dus flink bij aan klimaatverandering. Je wil, zeker als Defensie, niet bijdragen aan het creëren van een instabiele wereld en nieuwe conflicten. Want het is zoals commandant der strijdkrachten buiten dienst Middendorp zegt: waar geen vis meer is, worden vissers piraten. Dus ook Defensie moet zijn verantwoordelijkheid nemen. Al lijken de omstandigheden niet ideaal, ik speel daar graag een rol in. Als je niets doet, gebeurt er niets.”