De natuurbeherende en teambuildende schaapskudde
Circulaire kansen in (onverwachte) sectoren
Ze zijn met z’n vijfenzeventigen en het leeuwendeel bestaat uit Drentse weideschapen. Met een geschiedenis van 5.000 jaar vormen ze het oudste ras van Nederland. Daniël Versteegh zet de beesten via zijn Stichting Schaapskudde Doorn in voor ecologisch verantwoord natuurbeheer. Daarnaast dienen ze als oefenmateriaal tijdens teambuildingsessies. Teams leren om op een ontspannen manier effectief samen te werken. “In harmonie zijn met de natuur, in relatie tot de omgeving of jezelf en de ander als mens, staat bij beide activiteiten centraal.” Tegelijkertijd tikt Daniël er diverse duurzaamheidsonderwerpen mee aan, zoals biodiversiteit, CO2-reductie en circulariteit.
Grote en kleine organisaties, zoals een bank, museum, huistartsenpraktijk: allemaal weten ze Schaapfulness te vinden voor een robbertje duurzame teambuilding. Hoe gaat dat in zijn werk? “We zetten een parcours uit op een mooie natuurweide van Landgoed Scherpenzeel”, legt Daniël uit. “Vervolgens laat ik zien hoe mijn bordercollie en ik samenwerken bij het hoeden van de schapen. Hoe krijg je ze waar je ze wil hebben, op een manier die geen stress veroorzaakt? Daarna mogen de teams zelf aan de slag.” Heel bewust zijn er naast de makke ook wat moeilijke schapen aan de kudde toegevoegd. Vooral de vijf Castle Milk Moorits schieten, als de gelegenheidsherders niet oppassen, alle kanten op. “Schapen geven terug hoeveel stress ze ervaren. Dat is natuurlijk leerzaam. Het uiteindelijke doel is dat de teams het beste halen uit hun samenwerking, op een manier die in harmonie is met hun aard. Goed voor het individu én de organisatie, want zo voorkom je burn-out en hoge verzuimcijfers.”
De aarde laten ademen
Schaapfulness dient nog een doel. Het vormt namelijk het verdienmodel voor die andere functie van de kudde: het ecologisch verantwoord natuurbeheer vanuit de Stichting Schaapskudde Doorn. Het één zou dus niet kunnen bestaan zonder het ander. De stichting heeft geen winstoogmerk en de focus ligt op duurzaam natuurbeheer. Waar vindt dat plaats? “Onze vaste stek is Landgoed Scherpenzeel. Maar daarnaast begrazen onze schapen andere weides, op particuliere landgoederen op de Utrechtse Heuvelrug.” De duurzame winst zit in meerdere aspecten. Zo zijn schapen milieuvriendelijker dan het alternatief: bosmaaiers en tractoren die -vaak op diesel- maaien, hooien en materiaal afvoeren met alle CO2-uitstoot van dien. Bovendien vermalen de machines kleinere diersoorten en verdikken ze de bodem door de druk die ze er met hun gewicht op uitoefenen. Schapen daarentegen zijn meesters in bodemverbetering. Met hun hoeven woelen ze dichtgeslagen aarde om en laten het weer ademen.
Circulair bemesten
Wat zijn de andere voordelen? “Schapen functioneren als onkruidwieders. Ze houden van boompjes en andere hoge begroeiing, die licht en ruimte onthouden aan de overige vegetatie. Daarmee leveren ze ook een bijdrage aan het tegengaan van het dichtgroeien van weides door stikstofdepositie. Alles wat ze eten, komt via hun ontlasting weer in de bodem terecht en vormt zo een circulaire en natuurlijke vorm van bemesting. Verder dragen ze in hun vacht zaden mee, waarmee ze de biodiversiteit bevorderen.” Over de vacht gesproken: van de schapenwol maakt Daniël onder de naam Herdersbed dekbedden. “We zien de stichting namelijk ook als een kweekvijver. Daarin onderzoeken we welke product/marktcombinaties ons kunnen helpen om het culturele erfgoed van herders en schapenkuddes toekomstbestendig te maken en voor ons land te behouden.”
Positieve verandering
Lokale initiatieven zoals de Schaapskudde Doorn vormen al snel een duurzame stap voorwaarts, aldus Daniël. “Hoe groter de afstand voor distributie van een product, hoe meer CO2-uitstoot erbij komt kijken. Daarom is het ook belangrijk om lokale initiatieven niet op te schalen. Dan gaat dat voordeel verloren.” Daniël is zelf om meerdere redenen met de schaapskudde begonnen. “Ik wilde mij niet uit het veld laten slaan door wat de globalisering met ons doet, en dacht: wat kan ik binnen mijn eigen invloedssfeer doen om positieve verandering teweeg te brengen? Met de stichting én Schaapfulness heb ik mijn pad gevonden.”