Hoe sociaal en circulair ondernemen elkaar versterken

“Gooi je wel eens een stukje lego weg?” De vraag stellen, is hem beantwoorden. Arie wil maar zeggen: onderdelen van hoge kwaliteit, waarmee je steeds opnieuw iets kan maken, zijn het bewaren letterlijk waard. Daarom werkt Ortho Innovatief met een klemsysteem. “Elke hulpmiddel dat we maken, bestaat uit losse onderdelen. Die zijn allemaal vervangbaar en repareerbaar. We maken de onderdelen schoon, kalibreren ze en leggen ze klaar voor hergebruik. Zo gooien we bijna niets weg.”

Groeien en vergroeien

Dat mes snijdt aan twee kanten. De circulaire aanpak leidt uiteraard tot veel minder afval, en reduceert de vraag naar nieuwe grondstoffen. Maar de rolstoelen en andere hulpmiddelen kunnen ook veel sneller aangepast worden. “Mensen groeien en vergroeien”, zegt Arie. “Op een gegeven moment past hun zitoplossing of mobiliteitshulpmiddel niet meer. De oude gaat de deur uit en er moet een nieuwe komen, met alle kosten en verspilling van dien. Bij ons gaat dat heel anders. Dankzij onze eigen zitpoli en ons klemsysteem kunnen wij de producten binnen een week weer helemaal op maat maken.” Een enorm verschil met de gebruikelijke situatie. Daarin kan het zomaar een half jaar duren voordat cliënten een nieuw hulpmiddel hebben. Ze moeten niet alleen opnieuw langs een arts, maar ook weer langs het loket van de gemeente, in verband met een vergoeding vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Die gang blijft hen met de aanpak van Ortho Innovatief bespaard: ze houden, in aangepaste vorm, gewoon hetzelfde hulpmiddel.

Verdriedubbeling

De circulaire productiemethode is in eerste instantie duurder dan de lineaire methode, bevestigt Arie. “Maar met een aantal gemeenten hebben we al gezien dat je een hulpmiddel van ons drie keer zo lang kunt inzetten. Normaal doet een kind twee tot drie jaar met een rolstoel, bij ons is dat twaalf jaar of meer.”

Helaas kan van deze winst niet altijd geprofiteerd worden. Ortho Innovatief levert aan particuliere eindgebruikers, maar doet dat vaak in opdracht van rolstoelleveranciers. De Wmo-contracten die deze partijen met gemeenten sluiten, zijn vaak voor een te korte termijn. Bovendien stellen gemeenten bij de aanbesteding ervan zelden circulariteitseisen. “Zolang dit zo blijft, verandert er te weinig. Overheden vormen een schakel van de keten, maar zijn vaak onbewust een haakje op de deur. In onze branche zijn wij circulair koploper, maar andere aanbieders willen ook echt wel die kant op. Als branche kunnen we het echter niet alleen. Er is sturing nodig vanuit de overheid.”

Meedoen en meerwaarde

Terug naar de fabriek. Enkele van de medewerkers hebben een afstand tot de arbeidsmarkt vanwege autisme. Behalve dat Arie erin gelooft dat mensen in die situatie vaak gewoon mee kunnen doen in de maatschappij, ziet hij ook echt een meerwaarde. “Vanwege ons klemsysteem moeten er altijd producten uit elkaar gehaald worden. Wij vinden dat geestdodend werk. Maar deze mensen zien dat helemaal niet zo. Daardoor kunnen ze het gewoon beter dan wij. Ik denk dat dit geldt voor veel fasen in circulaire productieprocessen. Sociaal ondernemen en de circulaire economie versterken elkaar.” Arie is ongeveer 15 jaar geleden begonnen met zijn circulaire aanpak. Wat bracht hem daartoe? “Er is duidelijk een grondstofprobleem. Op deze manier kunnen we gewoon niet door op aarde. Dat gaat niet om onszelf, maar om de volgende generaties. Het kan toch niet zo zijn dat wij die met ons gedrag in enorme problemen brengen?”