De ‘Circular Hero’ en de verandering van onderop

John is zelf de eerste om toe te geven dat hij niet als ‘circulaire held’ is geboren. “Ik ben erin gegroeid. Toen ik in 2005 bij Omrin begon, was de afvalmarkt nog grotendeels gebaseerd op verbranding. Wij hadden een van de eerste afvalscheidingsinstallaties. Ik dacht: hoe kunnen we dat uitbreiden? Zo kwam ik op het duurzaamheidspad terecht. Daar ontmoette ik steeds meer leuke mensen, zoals Marjan Minnesma van Stichting Urgenda. Ik raakte geïnspireerd en besloot om mijn talenten als doener en verbinder te koppelen aan duurzaamheid en circulariteit.”

Producent van eigen brandstof

Omrin ontwikkelde zich tot een unieke afvalverwerker in Nederland. Met een marktaandeel van tien procent (Friesland, Groningen, de Veluwe, Rotterdam en omringende gemeenten) wist het bedrijf vorig jaar ruim 77% aan afval uit de verbrander te redden en te recyclen. Mede dankzij investeringen in high tech installaties geeft Omrin het een tweede leven. Dat leidt tot opvallende feiten. Zo is het bedrijf één van ’s lands grootste producenten van duurzame energie, en rijdt de gehele vloot van vuilniswagens op biogas geproduceerd uit het zelf ingezamelde GFT-afval. Hoe houdt hij zijn collega’s en medewerkers geïnspireerd om zich hiervoor in te zetten? “Trots is de beste stimulans. Die creëer je door voorop te lopen. Vervolgens word je overal aangesproken en willen anderen weten hoe je het voor elkaar krijgt. Dat werkt zeer motiverend, ook voor mijzelf.”

Gelijkgestemden verzamelen

Dat blijkt, want naast zijn inspanningen met Omrin vindt John tijd voor de Vereniging Circulair Friesland. In 2015 was hij één van de medeoprichters. “Met zeven Friese ondernemers hebben we gezegd: dit is de wereld die we willen, en die gaan we bouwen. Ons uitgangspunt was niet om anderen te overtuigen, maar om gelijkgestemden te verzamelen. Dat werkt, want de aanpak van Vereniging Circulair Friesland verspreidt zich als een olievlek, ook buiten de grenzen van onze provincie.” Een aansprekend voorbeeld van wat de vereniging kan bereiken, is de Fryske Vezelhennepdeal: de eerste complete regionale keten voor biobased bouwmaterialen in Nederland. Friese boeren maken land vrij om vezel en hennep te telen, een fabriek om de materialen te bewerken tot isolatiemateriaal is in aanbouw en architecten, bouwers en opdrachtgevers zoals woningcorporaties gebruiken het product in bouwprojecten.

Asset voor de BV Nederland

“Met deze deal krijgen we in Friesland van de grond wat elders in het land minder goed lukt”, constateert John droogjes. “Dat heeft te maken met de Friese cultuur. We vormen vanouds een egalitaire samenleving, zonder dominante grote partijen. We zijn coöperatief en steken de handen uit de mouwen. Bovendien is de regio overzichtelijk. We staan allemaal in elkaars telefoontje. Dan zijn de lijnen kort en krijg je dingen snel voor elkaar.” Het mooie, vindt John, is dat de Friese circulaire economie van onderop gestalte krijgt. De overheid is pas in een later stadium aangehaakt. “Maar hun deelname is wel ongelofelijk belangrijk. Onze vereniging rust financieel op bijdragen van leden. Nu onze aanpak wordt opgeschaald, is dat niet langer houdbaar. Het is belangrijk dat de overheid, naast financiering van projecten en programma’s, ook ruimte heeft voor de financiering van ecosystemen. Dat is wat wij hier bouwen. En we kunnen het doorontwikkelen tot een businessmodel voor de nieuwe economie, dat ook oplevert. Kijk alleen al naar de 1,5 miljard euro die wij investeerden en de 20.000 banen die met onze initiatieven gemoeid zijn. Deze aanpak vormt een asset voor de BV Nederland.”