Fryske Vezelhennepdeal
Winnaar Circular Chain Award 2025
Dorpshuis De Kiekenhof, in het zuid-Friese dorp Nieuwehorne. Niet bepaald een centrale locatie in de provincie, en het is nog vrijdagmiddag ook. Maar de partijen die deelnemen aan de Fryske Vezelhennepdeal zijn er allemaal. Veelzeggend, vindt Nick Boersma van Vereniging Circulair Friesland. “Wij zijn de eersten in Nederland die de keten hebben weten te sluiten voor het telen, verwerken en toepassen van vezelhennep als bouwmateriaal. Dat is een prestatie geweest van alle boeren, bouwers, woningcorporaties en andere partijen die meedoen. En nu het loopt, komen ze elke keer allemaal opdagen om te praten over hoe het nóg beter kan. Die gezamenlijke wil om de juiste impact te maken, is de sleutel tot ons succes.”
Eerst maar wat cijfers. Bij de deal zijn vijf woningcorporaties, ruim 20 bouwbedrijven en meer dan 110 boeren aangesloten. Zij zorgen ervoor dat tussen nu en 2027 minstens 1.000 woningen geïsoleerd worden met duurzaam materiaal uit hernieuwbare (biobased) grondstoffen. Dit zal een besparing opleveren van ruim 1.700 ton aan opgeslagen en vermeden CO2. Dat laatste is slechts één van de voordelen, weet Nick. “Deze deal vormt een waardig alternatief voor de agrarische sector, zonder dat er stikstof of pesticiden aan te pas komen. Daarmee vormt het een belangrijk stuk van de puzzel om de landbouw in ons land van het slot te krijgen.” Verder zijn er positieve gezondheidseffecten (voor de bouwers die met het materiaal werken en bewoners die een beter binnenklimaat krijgen) en ook op het sociale vlak: de fabriek die de hennep verwerkt tot het eindproduct Hempwool, biedt banen voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt.
Stabiele vraag en aanbod
De partij die de fabriek bouwt en de bijbehorende investering pleegt, is GreenInclusive. Deze ontwikkelaar en producent, van natuurlijke producten die CO2 langdurig opslaan, nam vier jaar geleden het initiatief tot wat uiteindelijk de Fryske Vezelhennepdeal werd. “Met Vereniging Friesland Circulair hebben wij vervolgens een ondersteunende rol gespeeld”, aldus Nick. “Als tienjarig netwerk van bijna 200 Friese organisaties was het voor ons niet moeilijk om de benodigde partijen aan tafel te krijgen.”
Welke uitdagingen moesten toen overwonnen worden? “Om te beginnen de onbekendheid met biobased bouwen en isoleren, maar later ook de zekerheid die partijen nodig hadden. Boeren wilden wel hennep verbouwen, maar dan ook zeker zijn van een stabiele afname. Aan de andere wilden de bouwers wel met hennep isoleren, maar dan zeker zijn van een stabiel aanbod. Dat is vervolgens precies geweest wat we in de deal hebben vastgelegd.”
Alle seinen op groen
In het halve jaar dat sindsdien verstreken is, zijn al 200 woningen met Hempwool geïsoleerd. Nick durft dan ook wel de stelling aan dat ze de doelstelling van 1.000 woningen in drie jaar ruimschoots gaan overtreffen. Alle seinen staan op groen. “Iedereen die meedoet, is enthousiast en toont zich een waar ambassadeur. Daardoor haken steeds meer woningcorporaties, bouwers en ook gemeenten aan. Voor boeren die ook mee willen doen, hebben we zelfs een wachtlijst. En nu blijkt dat we de houten bestanddelen van de hennep ook kunnen verwaarden; voor plaatmateriaal, deuren maar ook papier en textiel. Je moet dus niet gek opkijken als er nieuwe ketens ontstaan.”
Houdbare wereld
De opschaling overschrijdt ook de Friese grenzen. Andere regio’s willen vergelijkbare ketens opzetten. Wat is Nicks advies aan hen? “Maak aan de voorkant goede afspraken en zorg ervoor dat alles echt klopt. Houd het geld in de regio en hoed je voor grote partijen die op prijs concurreren en de markt onder druk zetten. Want dan krijg je geen goed verdienmodel voor de boeren.”
Voor de Friese blauwdruk van de gesloten vezelhennepketen mag overigens iedereen bij Nick aankloppen. “Graag zelfs. Wij willen juist dat andere regio’s ons succes kopiëren. Wij hopen met zoveel mogelijk anderen tot zoveel mogelijk impact te komen voor een houdbare wereld.”