CircuLaw ontsluit wetgeving voor circulaire inkoop overheden

Terug in de tijd. Arjan schrijft aan de circulaire strategie voor Amsterdam. Gaandeweg ontdekt hij dat niemand precies weet welk juridisch instrumentarium beschikbaar is. “Het was onduidelijk hoe wij kaders en eisen konden stellen aan de markt. Dan wordt het lastig om uit te dragen hoe je als gemeente de circulaire economie gerealiseerd wil zien.” Een rondgang langs andere overheden en experts leerde dat iedereen met dezelfde vraag worstelde. “De reactie was steevast: wij weten het ook niet, maar laat het weten zodra jullie het boven water hebben! Toen wisten we zeker dat we op zoek waren naar iets waardevols.”

Knippen en plakken

Onder de vleugels van gemeente Amsterdam ging CircuLaw van start. Er werd een methode voor wetsanalyse ontwikkeld, waarmee rechtenstudenten bestaande wetgeving handmatig doorakkerden. De bruikbare juridische instrumenten die zij vonden, werden door het team van gebruikersonderzoekers en ontwerpers op een creatieve manier omgezet in hapklare instrumenten, modelteksten en visuals. Beleidsmakers en ambtenaren kunnen die zo toepassen of knippen en plakken in bijvoorbeeld een Omgevingsplan. Arjan: “We bieden gemeenten en provincies inmiddels tweehonderd instrumenten aan. Dat doen we voor ruim vijftien productgroepen, zoals textiel, bedrijventerreinen, circulaire zonnepanelen en woningbouw. Binnen die laatste categorie maken instrumenten het gemeenten bijvoorbeeld mogelijk om voorwaarden te stellen aan materiaalgebruik in de openbare ruimte. Of om bij tenders voor hun eigen vastgoed te eisen dat een aannemer houtbouw of hergebruikt beton inzet.”

Samenwerking overheden

CircuLaw geeft ook aan in welke fase van een proces instrumenten het beste kunnen worden ingezet. Daarnaast is er aandacht voor samenwerking tussen Rijk, provincie en gemeente. “Bij onze wetsanalyse merkten we dat de verantwoordelijkheden over de verschillende overheden verspreid zijn”, vertelt Arjan. “Daarom hebben we per productgroep een visual ontwikkeld, die in één oogopslag duidelijk maakt welke instrumenten op welk overheidsniveau beschikbaar zijn. Bij houtbouw zie je dan bijvoorbeeld dat gemeenten voor hun eigen vastgoed eisen aan de markt kunnen stellen, provincies nodig zijn voor de lokale productie van biobased hout en dat het Rijk stimulerende fiscale maatregelen kan treffen. Door samen aan de knoppen te draaien, kunnen overheden samen de circulaire transitie versnellen.” Uiteraard richt CircuLaw zich ook op Europese regelgeving. Dat heeft immers effect op wat er nationaal moet en mag. “Onze EU Green Deal Visual Mapping maakt vanuit een circulair perspectief de samenhang zichtbaar tussen de belangrijkste stukken wetgeving. Het maakt de informatie toegankelijk voor niet-juristen. Dat heeft ons enorme exposure opgeleverd. Zelfs de Europese Commissie was er blij mee.”

Op eigen benen

De erkenning komt uit meerdere hoeken. Zo draagt CircuLaw inhoudelijk bij aan de ontwikkeling van de Krachtenbundeling Rijk-regio en werden in 2024 via presentaties en trainingen maar liefst 750 professionals van verschillende overheden bereikt. Ook de bijna 40.000 unieke bezoekers aan de website en het gebruik van de e-learning spreken boekdelen. En natuurlijk was er de bekroning met de Circular Award Public 2025. “Na vijf jaar hard werken is dat een prachtige erkenning voor ons team. Bovendien bracht het de provincies ertoe gezamenlijk financieel bij te dragen aan CircuLaw, in de overtuiging dat het platform van ons allemaal is en dus om gezamenlijke verantwoordelijkheid vraagt. Dankzij deze steun en die van vele andere partners kan onze wens nu werkelijkheid worden: vanaf eind 2025 staat CircuLaw op eigen benen. Als stichting zullen we overheden blijvend helpen om de circulaire transitie te versnellen.”