Circulair slopen: een succes dankzij de hele keten
Samenwerking in/met de regio
Of de eigenaar van het sloopbedrijf het niet erg vond dat zijn werk veranderd was van traditioneel slopen naar zorgvuldig demonteren? Deze vraag stelde Yolanda Schmal bij één van de eerste bijeenkomsten met de hele keten voor circulair slopen. “Hij antwoordde dat het hem juist aan het hart ging om alles kapot te maken. Zijn opa haalde ook nog elke spijker uit elke houten plank.” Wat zij hiermee wil zeggen: de wegwerpmaatschappij bestaat nog niet zo lang. En de Circulaire Deal Secundaire Bouwmaterialen helpt om daar, voor een deel, een einde aan te maken. Door de hele keten erbij te betrekken, lukt het om materialen die bij sloop vrijkomen opnieuw in te zetten. Het succesvolle regionale initiatief staat aan de vooravond van nationale opschaling.
De Nederlandse bouwsector is verantwoordelijk voor 50% van het grondstoffengebruik. Dus toen provincie Noord-Holland een circulaire slag wilde slaan, lag het voor de hand om op deze branche in te zetten. “Zeker toen bleek dat samenwerkingsverband Circulair WestFriesland al een actief netwerk had gevormd van opdrachtgevers en ondernemers, waaronder circulair sloopbedrijf GP Groot”, blikt Yolanda terug. “Wij konden daar op aanhaken.” Vanuit de provincie werd een ketenaanjager aangesteld. In 2022 volgde een kick-off met veel verschillende partijen erbij: de hele bouwketen, maar ook opdrachtgevers zoals gemeenten en woningcorporaties. In een grote zaal werd een enorme kaart van de regio uitgerold, waarop alle sloop- en bouwprojecten werden ingetekend. Daarmee ontstond letterlijk een beeld van de enorme potentie van het initiatief. Het maakte inzichtelijk hoeveel herbruikbare materialen vrij komen en waar die opnieuw inzetbaar zijn.
60 materiaalketens
Uit de kick-off en volgende sessies kwam een duidelijk signaal naar voren: het oogsten van materialen, in plaats van slopen, is allang mogelijk. Maar als niemand erom vraagt, gebeurt het niet. Zo ontstond de Circulaire Deal. Opdrachtgevers zoals gemeenten en woningcorporaties zeggen daarin toe om in aanbestedingen circulaire oogstvoorschriften op te nemen. Een inschrijvende partij moet vooraf inventariseren welke materiaalsoorten vrijkomen en welk percentage daarvan geschikt is voor hergebruik. Yolanda: “We hebben inmiddels zestig materiaalketens in kaart gebracht. Dat betekent dat voor materialen zoals hout, beton, steen, dakpannen en kozijnen bekend is welke partijen ze innemen, verwerken, certificeren en weer op de markt brengen. Slopers weten daarmee dus bij wie ze terecht kunnen, en aan de andere kant de bouwers ook. Alle informatie die zij nodig hebben, staat in ons dashboard.”
1% afval
Welke winst levert circulair slopen op? “Een mooi voorbeeld is een sloopproject van GGZ Noord-Holland Noord. Daar kwam 4,5 miljoen kilo aan materialen vrij. Door circulair te slopen, leverde dat slechts 1% afval op.” De andere 99% vindt zijn weg naar allerlei verschillende bestemmingen. De bakstenen gaan naar Amsterdamse kades, de straatstenen naar projecten van GGZ NHN zelf en tientallen tonnen balkhout en plaatmateriaal zijn direct hergebruikt in nieuwbouw. De Circulaire Deal boekt duidelijk resultaat. Maar er zijn voldoende barrières. Zo moet er behalve aanbod natuurlijk ook voldoende vraag zijn naar circulaire bouwmaterialen. Het ultieme middel hiervoor zou nationale wetgeving zijn, die opdrachtgevers verplicht om er bij aanbestedingen om te vragen. Maar dan volgen nog vele andere kwesties, bijvoorbeeld over kwaliteit en garantie, die in de keten moeten worden opgelost.
En nu: Zuid-Holland en MRA
De Circulaire Deal is een succesvolle pilot, waarvoor belangstelling bestaat vanuit het Rijk en zelfs Europa. Ondertussen pakken andere regio’s het al op. Yolanda en haar team ondersteunen momenteel provincie Zuid-Holland en Metropoolregio Amsterdam. Wat zijn de belangrijkste tips die zij hen meegeeft? “Zet er een ketenaanjager op, en neem er de tijd voor. Alle partijen moeten elkaar leren kennen en elkaar leren vertrouwen, om de benodigde ketens te vormen. Als dat lukt, ontstaat er iets heel moois waarmee je veel nieuwe grondstoffen en CO2-uitstoot bespaart. Zo draag je wezenlijk bij aan een circulaire economie.”